Tiến sỹ Trần Hữu Dũng
“Bên Thắng Cuộc” của
Huy Đức là quyển sách hay nhất về lịch sử Việt Nam sau 1975 mà tôi được biết
(kể cả những công trình bằng ngoại ngữ của các học giả nước ngoài). Chỉ cần đọc qua mục lục
quyển sách là đủ để choáng ngợp bởi sự súc tích của nó. Tất cả những vấn đề nổi
bật đều được kể lại với những thông tin mới lạ: từ sự cố “nạn kiều” ở miền Nam,
đến những thất bại kinh tế đưa đến chính sách Đổi Mới năm 1986, vụ “Sáu Sứ”,
đến chiến tranh biên giới Tây Nam… đều được Huy Đức thuật lại rành mạch, lớp
lang, theo ký ức của hàng trăm nhân vật chủ chốt ̶ nhiều người có những vai trò
quyết định trong các sự kiện ấy ̶ được chính tác giả phỏng vấn.
Cuốn
sách đầy ắp những thông tin mà tôi chưa từng đọc được trong bất cứ sách báo nào
đã xuất bản. Có thể nói, ngoài Huy Đức, trong lớp nhà báo hiện nay, không ai có
thể có được những phỏng vấn trực tiếp với hầu hết những nhân vật quan trọng ở
Việt Nam như thế này. Huy Đức là một trong số rất ít (có thể đếm trên ngón một
bàn tay!) ký giả Việt Nam hiện nay có khả năng nghiệp vụ cao, dày dặn kinh
nghiệm, và nhất là có biệt tài tạo sự tin cẩn ở những người được phỏng vấn về
những sự kiện vô cùng “nhạy cảm”, thậm chí “thâm cung bí sử”.
Ngoài
sự cực kỳ súc tích, một đặc điểm nổi bật khác, càng đáng ca ngợi, ở tác phẩm
này là sự rất công bằng của tác giả đối với “bên thua cuộc”. Tôi chưa bao giờ
được đọc những câu chuyên về sự gian truân (mà tôi đã nghĩ là không bút mực nào
tả xiết) của những người vuợt biên, những “thuyền nhân”, được kể lại một cách
trung thực, không phê phán, không tuyên truyền, nhưng đầy tình người và nước
mắt, như trong cuốn này. Tôi cũng chưa bao giờ được đọc về hoàn cảnh tái sum
họp của những gia đình tập kết, hay những người bị đi cải tạo, như đã đọc ở
đây.
Ở
một tầm mức cao hơn, “Bên Thắng Cuộc” lột trần nhiều “huyền thoại” về một số
lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam: Họ không phải là những ác quỷ “bán nước” (thậm
chí “vô luân” trong đời sống cá nhân) như những người thù ghét họ thường khẳng
định, nhưng cũng chẳng phải là những lãnh tụ anh minh, tài đức, luôn luôn gắn
bó, đoàn kết với nhau, như ghi trong “chính sử” của Đảng. Họ là những con người
với những tị hiềm, những tranh chấp cá nhân, những thiếu sót ở cách cư xử trong
gia đình, và, vâng, những sai lầm nghiêm trọng về chính sách, chiến thuật, về
đường lối cai trị, và nhất là (theo tôi) cách chọn người của họ. Những sai lầm
mà, theo tôi, đã đưa đến hậu quả hiện nay (và vẫn còn tiếp diễn chưa biết đến
bao giờ) cho đất nước.
Hẵn
có độc giả sẽ “than phiền” rằng “Bên Thắng Cuộc” thiếu những phân tích tổng
quan của chính người viết, nhưng, tôi nghĩ, Huy Đức truớc hết là một ký giả,
trọng trách hàng đầu của anh là ghi lại một cách trung thực, có hệ thống, càng
nhiều càng tốt, những sự kiện xã hội, chính trị và lịch sử. Phần vụ phân tích
những sự kiện ấy thì nên để cho những người khác (hay chính Huy Đức, trong một
cuốn sách mà tôi mong anh sẽ viết sau này). Một phê bình khác, có lý hơn, là
quyển sách này vẫn còn nhiều khoảng trống (trong dòng lịch sử). Có lẽ, khi đọc
lại, tác giả sẽ phát hiện những khoảng trống ấy và sẽ lấp chúng trong những lần
tái bản sau.
Tất
nhiên, nhiều thông tin trong cuốn này cần được kiểm chứng (nhất là thông tin về
những sư kiện liên hệ đến những quốc gia khác mà các học giả quốc tế đã nói đến
khá nhiều, dựa vào những tài liệu văn khố hải ngoại). Song, dù vài sự kiện nào
đó (ví dụ như về liên hệ với Liên Xô và Trung Quốc) có thể là chưa thật đầy đủ
(và có thể có ích hơn nếu tác giả đối chiếu với những nguồn nước ngoài), cuốn
này cũng hữu ích vì nó cho thấy cái nhìn của người trong cuộc (về phía Việt
Nam). Nếu họ có nhận định không đúng, có thiếu sót thông tin, và do đó có những
quyết định sai lầm, thì chính sự sai lầm ấy cũng là một dữ kiện làm rõ thêm
lịch sử.
Cuốn
sách sẽ là một sự thích thú cho tất cả mọi người Việt Nam ưu tư với quê hương,
mong muốn nhìn lại chính cuộc đời mình, gia đình mình, trong gần 40 năm qua,
nhưng nó cũng là một kho tư liệu hết sức dồi dào, mới mẻ, cực kỳ quý báu cho
những học giả, những sử gia nghiên cứu về Việt Nam. Chúng ta nên cám ơn tác
giả.
Tiến
Sỹ Trần Hữu Dũng
BÊN THẮNG CUỘC
Xin Click vào từng chương từ
chương 1 đến chương kết để đọc trọn bộ BÊN THẮNG CUỘC:
Phần I:
Phần II
No comments:
Post a Comment